آیا تفاوت صدا ها وجود دارد ؟ چه چیزی باعث می شود بعضی صداها بم تر و بعضی دیگر زیرتر باشند ؟تفاوت اصلی در فرکانس آن هاست، فرکانس یعنی تعداد نوسانات یک موج در یک ثانیه، اگر بگوییم فرکانس یک موج به عنوان مثال 200 است، یعنی در یک ثانیه 200 بار مرتعش می شود ( به لرزه در می آید ).
واحد اندازه گیری فرکانس هرتز است . هرچه فرکانس موج صوتی بیشتر باشد، صدا زیرتر، و هرچه فرکانس کمتر باشد، صدا بم تر است .گوش انسان تفاوت های کم بین دو فرکانس را درست تشخیص نمی دهد ؛ به عنوان مثال از لحاظ شنیداری تفاوت فرکانس 440 با 432 برای گوش انسان محسوس نیست، اما آیا تاثیرش روی بدن نیز نامحسوس است ؟
امواج صوتی با به لرزه در آوردن مولکول های محیط اطراف روی آنها تاثیر می گذارند که این محیط اگر هوا باشد ، باعث شنیده شدن صدا می شود، اما اگر این محیط آب یا ماده ای دیگر باشد چه ؟کوک شدن زمانی اتفاق می افتد که کشش سیم به قدری باشد که با مرتعش شدنش به عدد فرکانسی مشخصی برسیم ، با وسیله ای به نام تیونر فرکانس را اندازه می گیرند مابقی سیم های این ساز و همچنین دیگرسازها نسبت به این نت کوک یا اصطلاحا تیون (tune) می شوند . امروزه ” لا ” ی 440 کوک استاندارد جهانی است ، در سال 1885 این فرکانس به عنوان استاندارد تعیین شد ( قبل از این زمان لا روی 432 هرتز کوک می شد ) ، یک سال قبل از این تصمیم ، جوزپه وردی آهنگساز مشهور ایتالیایی نامه ای به کمیسیون موسیقی دولت ایتالیا ارسال می کند
با این مضمون : ” چون فرانسه استاندارد جدیدی را وضع کرده ، به صورت رسمی تقاضا دارم که ارکسترهای مختلف شهرهای ایتالیا از قبیل میلان ، کوک ساز را کاهش دهند . اگر کمیته موسیقی موافقت کند ، بنا بر ضرورت ریاضی ، ما باید کوک لا به 432 هرتز کاهش دهیم ، این اختلاف خیلی کم است و برای گوش قابل تشخیص نیست ؛ ولی من خودم را با اشتیاق با آن وفق دادم .” متاسفانه این موزیسین بزرگ در تلاش های خود ناکام ماند و در سال 1917 فدراسیون موزیسین های آمریکا پیچ استاندارد نت لا را روی 440 اعلام کرد و با ساختن موزیک هایی با این تیونینگ آن را جهانی کردند و کوک 432 به فراموشی سپرده شد . آموزش موسیقی به کودکان و شنیدن تفاوت صدا های آنها بسیار لذت بخش است.
فهرست مطالب
اما چرا این موزیسین بزرگ اصرار بر پایین بردن کوک داشت ؟
منظور از ضرورت ریاضی که در نامه به آن اشاره کرده بود چیست ؟ برایان کالینز موزیسین و محقق می گوید : نت لا با این که در استاندارد جهانی 440 هرتز است ، اما با انرژی ، ریتم و هارمونی ما و طبیعت اطراف ما سازگار نیست ، بین نت لا 432 هرتز که به عنوان نت وردی شناخته می شود و نت لا 440 تنها 8 لرزش تفاوت است اما اینطور که به نظر می رسد همین تفاوت کوچک تاثیر زیادی بر روح و روان انسان می گذارد .
جالب است بدانید که فرکانس لا 432 هرتز توسط آهنگسازان مطرحی چون : موتزارت و وردی استفاده می شده است . آناندا بوسمن، موزیسین و محقق بین المللی در مقاله اش می گوید : در سازهای قدیمی مصری به طور دائم از این فرکانس استفاده می شده ، همچنین اورفئوس خدای موسیقی یونان باستان نیز از این فرکانس استفاده می کرده است .وردی نیز معتقد بود که این کوک برای اپرا بسیار مناسب است و آهنگ های خود را با این کوک تنظیم می کرده است . به همین دلیل و به خاطر تلاش های وی برای این کوک ، نت لا 432 هرتز نت وردی هم می گویند .
در آپریل 2008 Richard Huisken هلندی ، کمیسیونی به نام ” بازگشت به 432 هرتز” تاسیس کرد و بیان کرد که این فرکانس در گذشته نیز استفاده می شده است .طبق گفته ی وی موزیک هایی که روی 432 ساخته می شوند ، به خاطر وضوحی که در ارائه دارند لطیف تر و درخشان تر هستند . در مقاله ی ” ارزش موسیقایی 432 هرتز ” به تفصیل در باره این موضوع پرداخته شده است ، در قسمتی از این مقاله گفته شده است : ” وقتی کوک ها با نت لا 432 کوک می شوند ، امواج هارمونیک ایجاد شده ، تشکیل شده از اعداد صحیح هستند که از لحاظ ریاضی با محیط و بدن سازگازترند ، اما وقتی با نت لا 440 کوک می شوند ، امواج هارمونیک از اعداد وحشتناک اعشاری تشکیل می شوند ، که با محیط و بدن سازگازی لازم را ندارند .”
آیا منظور وردی از الزام ریاضی در نامه اش چنین چیزی بوده ؟
نویسنده : زینب ( لیلی ) مسیبی دانشپذیر کنسرواتوار موسیقی تهران